Özünə zülm edən insan: Dərk etməməyin görünməz cəhənnəmi

İnsan təbiəti etibarilə dərkə, anlamaya, varlığın mənasını tapmağa doğru yönəlmişdir. Lakin müasir dövrdə bu təbii meyil getdikcə zəifləyir. Dünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, 2024-cü ildə dünyada hər 8 nəfərdən biri depressiya və ya ağır stress pozuntusundan əziyyət çəkir. Bu, yalnız psixoloji bir hal deyil – bu, insanın öz həqiqətindən, daxili səssindən və Yaradanla bağından uzaqlaşmasının nəticəsidir. İnsan öz mənini anlamadıqca, zahiri uğurların, sosial təsdiqin və maddi rahatlığın içində boğulur.

Dərk etməmək – ruhun zülm forması

Özünü dərk etməmək sadəcə bir fəlsəfi məsələ deyil; bu, həyat keyfiyyətinə birbaşa təsir edən varoluş böhranıdır. Psixoloqlar qeyd edir ki, özünü anlamayan insan ətrafına da zülm etməyə başlayır – çünki içindəki ağrını paylaşmadan, başqasına ötürərək yüngülləşməyə çalışır. Məsələn, ABŞ-da aparılan bir araşdırma göstərib ki, iş yerlərində mobbinq və aqressiv davranışların 70%-i şəxsi daxili gərginlik və özünü dəyərsiz hiss etmə sindromu ilə bağlıdır. Yəni zalımlıq yalnız başqasına qarşı deyil – o, insanın özünə etdiyi ilk zülmün davamıdır.

Həqiqətdən qaçan insanın qurduğu cəhənnəm

Həqiqətdən qaçmaq, əslində, öz daxilində qurulan görünməz cəhənnəmdir. Ruhani ənənələrdə “cəhənnəm” sadəcə ölüm sonrası bir məkan deyil, həm də insanın içində, dərk etmədiyi anda başlayan yanmadır. Məsələn, “mən xoşbəxtəm” deyib, amma içində boşluq hiss edən milyonlarla insan bu vəziyyəti yaşayır. 2023-cü ildə “Gallup”un qlobal xoşbəxtlik sorğusuna görə, dünya əhalisinin 59%-i gündəlik həyatda “mənasızlıq” hissi ilə qarşılaşır. Bu, tarixi ən yüksək göstəricilərdən biridir.

Yaradanla bağın qırıldığı yerdə zalımlıq başlayır

İnsan özünü varlığın mənbəyi – Allahla əlaqədə görmədiyi anda, onun daxilində “mən hər şeyi bacararam” illüziyası yaranır. Lakin bu illüziya eqonun tələsidir. Nəticədə, dəyər anlayışı dəyişir: yaradıcı enerji yerini rəqabətə, mərhəmət isə nəzarət hissinə verir. Beləcə, cəmiyyətin dəyərlər sistemi pozulur. BMT-nin 2024-cü il Qlobal Ədalət Hesabatına əsasən, dünyada 5 nəfərdən 4-ü “ədalətin yalnız güclülərin əlində olduğu” qənaətindədir. Bu da dərin mənada, insanın mənəvi bağını itirməsinin sosial əlamətidir.

Yenidən yaradışa dönüş

İnsan özünə zülmü dayandırmağın ilk addımını dərk etməklə atır. Dərk – həqiqətə baxmaq cəsarətidir. Hər bir insan içindəki zülmü, qorxunu, ağrını qəbul etdikcə, yaradıcı enerjiyə çevrilə bilər. Zülmün kökü qorxudur, yaradıcılığın kökü isə sevgi. Məhz bu fərq, insanı cəhənnəmdən çıxarıb yenidən yaradılışın bir parçasına çevirir.