Ailəni seçək, işi? — Əslində həyat bizə tamam başqa sual verir

Müasir həyatın ritmi insanı iki əsas xəttin arasında sıxır: ailə və iş. Statistikaya baxsaq, Azərbaycanda işləyənlərin 62 faizi vaxt çatışmazlığını ən böyük problem kimi göstərir, 48 faizi isə bunun ailə münasibətlərinə mənfi təsir etdiyini deyir. Belə bir şəraitdə “hansı önəmlidir?” sualı təkcə fərdi dilemma deyil, sosial reallığın diktəsidir. Amma problem əslində seçimdə deyil, seçimin nəyi dəyişdirdiyini anlamaqdadır.

Ailənin səssiz çəkisi: Görünməyən, amma itiriləndə ağırlığı hiss olunan dəyər

Psixoloji araşdırmalar göstərir ki, insanın emosional sabitliyinin 70 faizi yaxın münasibətlərdən qaynaqlanır. İş isə adətən insanın özünüifadəsinin 30–35 faizini formalaşdırır. Bu o deməkdir ki, ailə itirildikdə yaranan boşluğu karyera ilə doldurmaq mümkün olmur. Uzun illər yüksək vəzifədə çalışmış insanların yaşadığı “midlife boşluğu” fenomeni də bunun sübutudur: karyera zirvəsi qazanılır, amma ailə və yaxınlıq yoxdursa, insan özünü tamamlanmamış hiss edir. Ailə tək sosial institut deyil, insan şüurunun ən dərin qatında dayanmış bağlanma ehtiyacının mərkəzidir.

İş həyatı: İnsanı qoruyan, amma məna verməyən sistem

Digər tərəfdən iş də həyatın əvəzolunmaz hissəsidir. Azərbaycanda ailə quranların 78 faizi maddi sabitliyi münasibətlərin uzunömürlülüyünün əsas şərti kimi görür. Yəni iş ailəni əvəz etmir, amma onun möhkəmliyini təmin edən platformadır. İş həmçinin insanın özünü inkişaf etdirməsinə, təsir dairəsini genişləndirməsinə imkan verir. Lakin işin mahiyyəti ailənin əksinə, psixoloji deyil, funksionaldır. İş insanı yaşadır, ailə isə yaşamağa səbəb yaradır. 

Seçim dilemması əslində səhv sualdır

Həyatın mənası baxımından ailə daha fundamental olsa da, iş ondan imtina edəcək qədər ikinci planda deyil. Bu iki struktur bir-birinin alternativi deyil, tamamlayıcısıdır. Ailə insana daxili dayaq, emosional enerji və psixoloji bütövlük verir. İş isə bu bütövlüyün yaşaması üçün zəruri olan maddi və zəka çərçivəni təmin edir. Biri olmazsa, digəri həddindən artıq yüklənir: yalnız ailəyə fokuslanan insan iqtisadi stres yaşayır, yalnız işə fokuslanan insan isə emosional tükənmə.

Bu səbəbdən prioritet ardıcıllığı ən sağlam şəkildə belə formalaşır: əvvəl insanın özü ilə daxili sağlam münasibəti, sonra ailə, daha sonra iş. Özünü dərk etməyən insan, nə sağlam ailə qura bilir, nə də davamlı iş həyatı yarada bilir.

Həyatın mənası ailədədir, amma onun dayanıqlığı işdə

Ailə insanın mənəvi mərkəzidir, iş onun sabitlik sütunu. Doğru seçim “ailə yoxsa karyeranı?” sualının cavabında deyil, bu iki sahəni özü-özlüyündə rəqib deyil, tərəfdaş kimi görməkdədir. Həyatın mənası ailənin verdiyi dərinlikdədir, lakin ailənin yaşaması işin verdiyi zəminlə mümkündür. Ona görə də seçim etmək vacib deyil — doğru prioritetlərlə ikisini yaşatmaq vacibdir.