İstiqrazlar bir şirkət və ya dövlət tərəfindən kapital cəlb etmək üçün verilən borc kağızlarıdır. İstiqraz sahibləri həmin şirkətə və ya dövlətə müəyyən müddətə borc vermiş olur və müqavilədə nəzərdə tutulan müddətdə müəyyən faiz dərəcəsində gəlir əldə edirlər. Azərbaycanda istiqraz bazarı hələ inkişaf mərhələsində olsa da, həm dövlət istiqrazları, həm də korporativ istiqrazlar üzrə artan tələbat müşahidə olunur. Bu, ölkə iqtisadiyyatının şaxələndirilməsi və kapital bazarının dərinləşməsi baxımından mühüm addımdır.
Azərbaycanda dövlət istiqrazları əsasən Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyi tərəfindən buraxılır. Bu istiqrazlar ənənəvi olaraq daha az riskli hesab olunur, çünki dövlət tərəfindən təmin edilir. Cari göstəricilərə əsasən, Azərbaycan dövlət istiqrazlarının faiz dərəcəsi aşağı olsa da, onları təhlükəsiz investisiya vasitəsi kimi cəlbedici edir. Bu istiqrazlar həm yerli, həm də xarici investorlar üçün nəzərdə tutulub və ölkənin büdcə kəsirinin maliyyələşdirilməsinə kömək edir.
Korporativ istiqrazlar Azərbaycanın özəl sektoruna daxil olan şirkətlər tərəfindən buraxılır və kapitala çıxış üçün alternativ mənbədir. Son dövrlərdə Azərbaycanın böyük holdinqləri və bankları korporativ istiqraz bazarında aktiv şəkildə iştirak etməyə başlayıblar. Məsələn, Azərbaycanın tanınmış banklarından biri bu il ərzində 100 milyon manat dəyərində korporativ istiqraz buraxaraq öz fəaliyyət sahəsini genişləndirib. Korporativ istiqrazlar, dövlət istiqrazları ilə müqayisədə daha yüksək gəlir təklif etsə də, daha çox risk daşıyır. Bu da investorların düzgün risk-yönetimi etmə bacarıqlarını ön plana çıxarır.
Son məlumatlara görə, 2024-cü il noyabr ayının əvvəlində Azərbaycanın istiqraz bazarının ümumi dövriyyəsi 2 milyard manatı keçib. Bunun təxminən 65%-i dövlət istiqrazlarının, 35%-i isə korporativ istiqrazların payına düşür. Dövlət istiqrazlarının illik gəlir faizi təxminən 4-5% arasında dəyişir, korporativ istiqrazların isə illik gəlir faizi 8-10% arasında müşahidə edilir. Bu göstəricilər Azərbaycanda istiqraz bazarının investisiya mühitinin genişlənməsini və daha çox yatırımcı cəlb etmə potensialını əks etdirir.
Azərbaycan istiqraz bazarı, xüsusilə dövlət istiqrazlarına xarici investorlar tərəfindən maraq görür. Regionun geosiyasi mövqeyi, zəngin enerji ehtiyatları və iqtisadi sabitlik xarici investorların diqqətini cəlb edir. Bununla yanaşı, Azərbaycanın maliyyə bazarının şəffaflığının artırılması və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılması istiqraz bazarına marağın artmasına səbəb olur. Xarici investorlar üçün əsas məqam Azərbaycan dövlət istiqrazlarının yüksək reytinqlə təmin edilməsi və təhlükəsizliyi baxımından digər regional bazarlara nisbətən üstünlük təşkil etməsidir.
Azərbaycanın istiqraz bazarının gələcək inkişafı üçün müəyyən addımların atılması zəruridir. İlk növbədə, bazarda likvidliyin artırılması üçün daha çox iştirakçı cəlb edilməlidir. Bununla yanaşı, dövlət və özəl sektor arasında daha çox əməkdaşlıq yaradılaraq korporativ istiqraz bazarının böyüməsi dəstəklənə bilər. Maliyyə savadlığının artırılması da vacibdir; investorların istiqraz bazarının potensialını daha yaxşı anlamaları üçün maarifləndirici tədbirlər keçirilməlidir. Eyni zamanda, yerli bazarda şəffaflıq standartlarının artırılması və təkmilləşdirilməsi xarici investorlar üçün daha cəlbedici mühit yaradacaq.