ABŞ hökuməti Çin mərkəzli e-ticarət nəhəngləri Shein və Temunu məcburi əmək ilə əlaqəli şirkətlər siyahısına əlavə etməyi nəzərdən keçirir. Bu addım ABŞ-ın Çin məmulatlarına qarşı mövcud olan ticarət siyasətinin bir hissəsi olaraq önə çıxır. Hökumət bu şirkətlərin istehsalat proseslərinin şübhəli əmək şəraitinə dayandığını və buna görə də daha ciddi yoxlamalar tələb etdiyini iddia edir.
Shein dünya üzrə ən tanınmış fast-fashion (tez moda) markalarından biridir və dünyanın müxtəlif bölgələrində istehsal edilən geyimləri qlobal bazara təklif edir. Temu isə PDD Holdings tərəfindən idarə olunan onlayn alış-veriş bazarıdır. Bu şirkətlərin hər ikisi məhsullarını çox ucuz qiymətlərlə təqdim edir, amma onların istehsal zəncirləri bəzi mülahizələrə səbəb olub.
ABŞ-ın məlumatlarına görə, Shein və Temunun istehsal əməliyyatlarında istifadə olunan əmək şəraiti, məcburi iş ilə əlaqəli ola bilər. Bu, xüsusilə Çinin Sincan regionunda müsəlman əhali olan uyğurların məcburi iş gücü ilə işlədilməsi ilə bağlı olan narahatlıqlarla əlaqələndirilir.
Bu potensial addım Çin məhsullarına qarşı ticarət müharibəsinin növbəti mərhələsi kimi görünür. ABŞ hökuməti Sincan regionundakı məcburi əmək ilə əlaqəli şübhələri doğrulamağa çalışır və bununla bağlı 2021-ci ildə qəbul edilmiş Uyğur Zorlama Əmək Qanunu (UFLPA) əsasında bir siyahı hazırlayır. ABŞ-ın bu cür qərarları Çin ilə ticarət əlaqələrindəki mübahisələri daha da gərginləşdirə bilər.
Shein və Temu həqiqətən də bu siyahıya əlavə olunarsa, bu, ABŞ bazarında əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Məsələn, bu şirkətlərə qarşı qadağalar və ya ticarət məhdudiyyətləri tətbiq oluna bilər ki, bu da onların gəlirlərini və ümumi fəaliyyətini mənfi təsir edə bilər.
Temu ABŞ-ın təklif etdiyi şübhələri rədd edərək, öz rəsmi bəyanatında məcburi əmək istifadə etmədiyini və bununla bağlı ciddi mübarizə apardıqlarını bildirib. Şirkət həmçinin tərəfdaşları və təchizatçıları ilə bağladığı müqavilələrdə bütün əmək qanunlarına riayət edilməsinin tələb olunduğunu vurğulayıb. Temu qeyri-qanuni fəaliyyətlərə yol verən tərəfdaşları ilə əməkdaşlığını kəsmək hüququna malik olduğunu da bildirib.
Shein isə öz növbəsində, ABŞ hökumətinin mövcud yoxlamalarının düzgün aparılacağına inandığını və şirkətin qanuni çərçivədə fəaliyyət göstərdiyini qeyd edib. Şirkət həmçinin ABŞ-ın Gömrük və Sərhəd Mühafizə Agentliyi (CBP) ilə əməkdaşlıq edərək təchizat zəncirinin şəffaflığını təmin etmək üçün müvafiq tədbirlər gördüyünü bildirib.
ABŞ-ın bu addımı həmçinin digər yeni ticarət qərarları ilə əlaqəlidir. Məsələn, "De-Minimis" vergi azadlığına son qoyulması, 800 dolların altında olan mallara tətbiq edilən gömrük vergilərinin ləğv edilməsi qərarı, Çindən olan idxal mallarının daha çox nəzarət altına alınmasını təmin edir. Bu, kiçik və orta ölçülü şirkətlərin ABŞ bazarına çıxmasına maneə törətməkdədir, lakin böyük şirkətlər üçün daha ciddi yoxlamalar tətbiq oluna bilər.
Bu ticarət siyasətinin əsas məqsədi ABŞ-da məcburi əmək və insan hüquqları pozuntuları ilə əlaqəli olan şirkətləri sıradan çıxarmaq və ölkə daxilində istehsal və tədarük zəncirlərinin daha etibarlı və şəffaf olmasını təmin etməkdir.
ABŞ-ın bu ticarət siyasətləri yalnız Shein və Temu üçün deyil, bütün Çin bazarından idxal edilən məhsullar üçün ciddi nəticələr doğura bilər. ABŞ-ın Çin ilə ticarət əlaqələrindəki gərginlik, digər ölkələrə və beynəlxalq ticarətə də təsir edə bilər.
Bu yeni addımlar, xüsusilə fast-fashion sektorunun və e-ticarət bazarının gələcək inkişafını təhdid edəcək bir risk faktorudur. Çin şirkətləri bu vəziyyətə uyğunlaşaraq yeni tədarük zəncirləri qurmağa və daha şəffaf əməliyyatlar həyata keçirməyə çalışacaqlar. Bu, həmçinin başqa ölkələrin istehsalçılarını da öz istehsalatlarını diversifikasiya etməyə sövq edə bilər.
Çinin ticarət siyasətinin dəyişməsi və ABŞ-ın yanaşması
ABŞ-ın məcburi əmək məsələsində Çinlə bağlı sərt siyasətləri, beynəlxalq ticarət münasibətlərini dəyişə bilər. Bu yeni qərarlar, qlobal bazarlarda daha böyük dəyişikliklərə səbəb olacaq və müxtəlif ölkələrin ticarət siyasətlərini yenidən nəzərdən keçirmələrini tələb edəcək.