ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (Fed) 17 – 18 iyun 2025-ci il tarixində keçirilən iclasının protokolu 9 iyulda dərc olundu və iqtisadi dairələrdə geniş müzakirələrə yol açmaqdadır. Protokolda yer alan qeydlər, Fed rəhbərləri arasında ABŞ iqtisadiyyatına təsir edən inflyasiya və tarif siyasətləri barədə ciddi fikir ayrılıqlarının olduğunu nümayiş etdirdi.
Protokolun ən diqqətçəkən məqamı ABŞ-ın tətbiq etdiyi yeni xarici ticarət tariflərinin inflyasiyaya təsiri ətrafında gedən fikir ayrılığı oldu. Bir qrup FOMC (Federal Açıq Bazar Komitəsi) üzvü tariflərin inflyasiyada yalnız “bir dəfəlik” və “keçici” artıma səbəb olacağını düşünür. Digər tərəf isə bu tədbirlərin “daha davamlı və strukturlaşmış qiymət təzyiqlərinə” gətirib çıxaracağını vurğulayır.
Xüsusilə Çin və digər Asiya ölkələrindən idxal olunan mallara tətbiq edilən yeni tariflər səbəbindən artan xərclərin, tədarük zəncirində uzunmüddətli pozuntulara səbəb ola biləcəyi qeyd olunur. Bəzi iştirakçılar bunun istehlak qiymətlərində “davamlı və çətin önlənən yüksəliş” riski doğurduğunu bildiriblər.
Fed protokolu göstərdi ki, faiz dərəcələrinin dəyişdirilməsi məsələsində komitə daxilində aydın konsensus yoxdur. İclas zamanı faizlər 4.25% – 4.50% səviyyəsində saxlanıldı. Lakin yalnız iki üzv — Kristofer Valler və Mikelle Bovman — iyul ayı üçün faiz endirimini açıq şəkildə dəstəklədi.
Digər üzvlər isə daha çox “gözləyək və görək” yanaşmasını üstün tutdular. Onların fikrincə, inflyasiyanın gələcək trayektoriyası və əmək bazarındakı göstəricilər daha dəqiq analiz edilməlidir. Protokolda qeyd olundu ki, “böyük əksəriyyət” yeni məlumatlar olmadan erkən faiz endirimlərinin riskli ola biləcəyini düşünür.
Bununla belə, 2025-ci ilin sonunadək iki dəfə 0.25% səviyyəsində faiz endiriminin mümkünlüyü qorunub saxlanılır. Amma bəzi üzvlər ümumiyyətlə bu il heç bir dəyişiklik edilməməsini daha uyğun hesab edirlər.
Protokolda ABŞ iqtisadiyyatının ümumilikdə “sabit, lakin həssas” mərhələdə olduğu bildirilib. Əmək bazarında hələlik ciddi zəifləmə müşahidə olunmasa da, bəzi risk siqnalları qeyd edilib. İşsizlik nisbətən aşağı səviyyədə qalsa da, gələcəkdə artan tariflərin işəgötürənlərin xərc strukturuna təsir edərək, işə qəbul prosesini ləngidə biləcəyi ehtimalı müzakirə olunub.
Beləliklə, FED pul siyasətində ehtiyatlı və çevik qalmağa davam etdiyini göstərir. Tarif siyasətlərindən doğan qeyri-müəyyənlik, inflyasiyanın gözlənildiyindən daha yavaş geri çəkilməsi və əmək bazarındakı potensial risklər səbəbilə, FOMC hər hansı radikal qərardan qaçmağa üstünlük verir.
Sentyabr ayında keçiriləcək növbəti FOMC iclası, həm iqtisadi məlumatların gedişi, həm də tariflərin təsirinin daha dəqiq qiymətləndirilməsi baxımından həlledici ola bilər. Yaxın aylarda inflyasiyada sürətli azalma müşahidə olunmasa, Fed-in faiz endirimi planları bir qədər də təxirə düşə bilər.