Embedded Files
ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi (Fed) rəhbərlərindən biri, Sti Miran iqtisadiyyatın gələcəyinə dair diqqətçəkən bir fikir irəli sürüb: səhm bazarından çox, daşınmaz əmlak bazarı — xüsusilə də yaşayış sektoru — iqtisadi aktivliyin əsas hərəkətverici qüvvəsidir. O, Frankfurt şəhərində Almaniyanın Deutsche Bankın tədbirində çıxışı zamanı qeyd edib ki, “Səhm bazarları əlbəttə rol oynayır, amma iqtisadiyyatın damarlarında axan qan ev bazarıdır".
Miranın fikrincə, ipoteka faizlərinin hərəkəti, kirayə qiymətləri və yeni ev tikintiləri kimi göstəricilər, həm istehlakçı etimadına, həm də ümumi xərclərə səhm indekslərindən daha birbaşa təsir göstərir. Məsələn, ABŞ-da orta ipoteka faiz dərəcəsinin 2023-cü ilin sonunda 7.5%-ə yüksəlməsi, ev satışlarını 13% azaldıb və istehlak xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədib.
Stiv Miran, FED nümayəndəsi
Pul siyasəti və “neytral faiz” dilemması
Fed rəsmisi həmçinin “neytral faiz dərəcəsi” anlayışına da toxunub — yəni iqtisadiyyatı nə soyudan, nə də isidən tarazlı faiz səviyyəsinə. Miranın sözlərinə görə, bu tarazlıq son illərdə “nəhəng və qeyri-adi demoqrafik şoklar” səbəbindən aşağı doğru dəyişib. Yaşlanan əhali, əmək bazarına yeni daxil olan gənclərin azlığı və miqrasiya axınlarının dəyişməsi, ABŞ iqtisadiyyatında struktur dəyişikliklər yaradıb.
Bu kontekstdə Miran hesab edir ki, Fed faizləri çox uzun müddət yüksək səviyyədə saxlamamalıdır. Əks halda, həm ipoteka bazarı, həm də ümumi iqtisadi aktivlik risk altına düşə bilər. Onun sözləri ilə: “Pul siyasətinin müəyyən dərəcədə yumşaldılması, neytral faiz dərəcəsinin aşağı enməsini qabaqlamaq baxımından vacibdir".
İnflyasiyanın arxasında duran real səbəb: evlər
Miran həmçinin ABŞ-da inflyasiyanın ən mühüm komponenti kimi “yaşayış xərclərini” göstərib. Rəsmi statistikaya görə, ABŞ-da ümumi istehlak qiymətləri indeksinin (CPI) təxminən 35%-i məhz mənzil və kirayə xərclərinin payına düşür. 2024-cü ilin sonunda bu kateqoriyada illik artım 5.8% təşkil edib, bu da ümumi inflyasiyanın 3.2%-ə qədər yavaşlamasına baxmayaraq, qiymət təzyiqlərini canlı saxlayır.
Miran bu kontekstdə vurğulayıb ki, ev bazarında baş verən hər dəyişiklik — istər qiymət artımı, istər faiz azalması — birbaşa şəkildə ailə büdcələrinə və istehlaka təsir edir. “Ev qiymətləri sabitləşsə, inflyasiya da təbii yolla aşağı düşəcək”, deyə o bildirib.
ABŞ kirayə inflyasiyası
İqtisadi barometr səhm qrafikində deyil, ev pəncərəsindədir
Stif Miranın çıxışı Fed-in strateji düşüncəsində incə, amma mühüm bir dəyişikliyin işarəsidir: artıq diqqət "Wall Street"-in rəqəmlərindən çox, "Main Street"-in həyətlərinə yönəlir. Səhm bazarının dalğalanmaları investorların psixologiyasına təsir etsə də, real iqtisadi dinamika ev sahiblərinin və kirayəçilərin cibində formalaşır.
Bu isə o deməkdir ki, ABŞ iqtisadiyyatı üçün əsas bərpa siqnalları artıq "Dow Jones"-un qrafiklərində deyil, əmlak elanlarının qiymətlərində oxunacaq.
Google Sites
Report abuse