Yapon iqtisadiyyatı paradoksda: Maaşlar artır, amma real gəlirlər azalır

Yaponiyada nominal maaşlar sentyabr ayında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1.9% artaraq bazar gözləntilərinə uyğun olub. Bu, avqustdakı 1.5%-lik artımdan bir qədər yüksək olsa da, inflyasiya tempi ilə ayaqlaşa bilməyib. Eyni dövrdə istehlak qiymətləri 3.4% yüksəlib – bu isə maaş artımının real dəyərini azaldıb. Nəticədə, inflyasiyaya uyğunlaşdırılmış real əməkhaqqı 1.4% azalıb, bu da ardıcıl doqquzuncu aydır ki, real gəlirlər aşağı düşür.

Ev təsərrüfatlarının gücü zəifləyir

Mütəxəssislər bildirirlər ki, real maaşların azalması Yaponiyada daxili istehlakı zəiflədir və ailələrin alıcılıq gücünü azaldır. Hökumətin əsas məqsədi inflyasiyanı dayanıqlı səviyyədə saxlamaq olsa da, maaşların real artımı baş vermədən bu hədəfə çatmaq çətindir. Yeni Baş nazir Sanae Takaiçi bildirib ki, ölkə “hələ də davamlı inflyasiyanın və dayanıqlı əmək bazarının” formalaşması mərhələsindədir. Bu bəyanat hökumətin faiz artımlarına qarşı ehtiyatlı mövqeyini bir daha göstərdi.

Eyni zamanda, Yaponiya Bankının rəhbəri Kazuo Ueda 2026-cı il üzrə maaş artımı gözləntilərinin “pul siyasətində növbəti qərarların taleyini müəyyən edəcəyini” bildirib. Bu açıqlama bazarlarda monetar sərtləşmənin yaxın vaxtlarda baş verməyəcəyi fikrini gücləndirib. 

Tokio birjaları ABŞ dəstəyilə yüksəldi

İqtisadi təzyiqlərə baxmayaraq, Yaponiyanın əsas indeksləri cümə axşamı günü güclü artım nümayiş etdirib. Nikkei 225 indeksi 1.4% artaraq 50900 punkta, Topix indeksi isə 1.1% yüksələrək 3304 punkta çatıb. Yüksəlişin əsas səbəbi "Wall Street"-dəki bərpa və investorların risk iştahasının artması olub.

Ən çox qazanan şirkətlər arasında Nintendo (+5.1%), Hitachi (+3.9%), Fujikura (+4.2%) və Disco Corp (+3.8%) yer alıb. Bunun əksinə, Sanrio Co zəif maliyyə nəticələrindən sonra 14% ucuzlaşıb.

Yaxın perspektiv: Maaş təzyiqi və bazar sabitliyi

Yapon iqtisadiyyatı hazırda iki zidd qüvvə arasında tarazlıq axtarır: artan nominal maaşlar və davam edən real gəlir itkisi. İnflyasiya yüksək templə davam etsə, alıcılıq gücü daha da zəifləyə bilər və daxili tələbatın bərpası gecikər. Bu isə Yaponiya Bankının faiz artımı planlarını təxirə sala bilər.

Texniki baxımdan, Nikkei 225 indeksi üçün 51000 punkt əsas müqavimət səviyyəsi kimi görünür; bu səviyyənin aşılması halında 52200 punkt növbəti hədəf ola bilər. Əks halda, 49800 punkt dəstək səviyyəsi kimi qorunur.

Fundamental tərəfdən isə real maaş göstəricisinin mənfi qalması yaxın aylarda istehlak bazarına və inflyasiya tempinə təzyiq göstərəcək.

İqtisadi bərpa, amma kövrək əsaslarla

Yaponiya iqtisadiyyatı bərpa yolundadır, amma bu bərpa hələ də dayanıqlı deyil. Maaşların nominal artımı müsbət siqnal versə də, real gəlirlərin azalması və qiymət artımları vətəndaşların gündəlik rifahına mənfi təsir göstərir.

İndi sual budur: Tokio hökuməti və Yaponiya Bankı inflyasiyanı cilovlayıb real maaş artımını təmin edə biləcək? Yoxsa bu balanssız artım Yaponiyanı yenidən durğunluq riskinə aparacaq?