2024-cü ildə keçirilən ABŞ prezident seçkilərində Donald Trampın qələbəsi dolların dəyərini sürətlə yüksəltdi. Güclənən dollar, xüsusilə avro, funt sterlinq və yapon yeni kimi valyutalara ciddi təzyiq göstərdi. Trampın iqtisadi siyasətlərinin potensial inflyasiya yarada biləcəyi gözləntiləri və gələcəkdə ticarət tariflərinin artırılması ehtimalları “Trump trades” kimi tanınan bazar dəyişikliklərini bərpa etdi və dolları daha da möhkəmləndirdi.
Avro: 1.6% düşüş və Avropa iqtisadiyyatı üçün təhlükələr
Avro 1.6%-dən çox dəyər itirərək son dörd ayın ən aşağı səviyyəsi olan 1.075 dollara düşdü. Bu eniş, Trampın yenidən seçilməsi ilə əlaqəli risklər fonunda Avropa iqtisadiyyatına qarşı artan narahatlıqları əks etdirir. Trampın avto və kimya kimi əsas sektorlara tariflər tətbiq etmə ehtimalı, xüsusən də Avropa üçün böyük iqtisadi təsirlər yarada bilər. Eyni zamanda, təhlükəsizlik və Ukrayna dəstəyi ilə bağlı problemlər də gündəmdədir. Avrozonada bazarlar, Avropa Mərkəzi Bankının (ECB) faiz dərəcələri ilə bağlı gözləntilərini yenidən qiymətləndirərək, 2025-ci ilədək əmanət faizinin 2%-ə enəcəyini proqnozlaşdırır.
Britaniya funtu: Dolların təsiri və Bank of England faiz gözləntiləri
Britaniya funtu 1%-dən çox enərək 1.29 dollardan aşağı düşdü. Bu enişin əsas səbəbi dolların Trampın qələbəsindən sonra güclənməsi və dollarla ifadə edilən digər valyutalara təsir göstərməsidir. Trampın korporativ vergiləri azaltmaq və tarifləri artırmaq planları inflyasiyanı yüksəldərək faiz dərəcələrinin yüksək qalmasına səbəb ola bilər. Bu həftə Bank of England-ın faizləri dörddəbir faiz bəndi endirəcəyi gözlənilsə də, gələn il üçün nəzərdə tutulan faiz endirimlərinin sayı artıq azaldılıb. Office for Budget Responsibility (OBR) tərəfindən 2025-ci il üçün inflyasiya proqnozu 2.6%-a qaldırılıb, bu isə avqust proqnozu ilə uyğunluq təşkil edir və Britaniya iqtisadiyyatında əlavə təzyiqləri artırır.
Yapon yeni: Trampın qələbəsi və yüksələn ABŞ istiqraz gəlirliliyi
Yapon yeni də dollar qarşısında zəifləyərək 154 səviyyəsinə düşdü ki, bu da son 14 həftənin ən aşağı göstəricisidir. Trampın qələbəsi və ABŞ Xəzinə yekunlarının artması yendəki bu düşüşü şərtləndirdi. Yapon Mərkəzi Bankının (BoJ) son iclasında inflyasiya və iqtisadi şərtlərin faizlərin artırılmasına uyğun olduğunu bildirdi. Lakin qlobal iqtisadi qeyri-müəyyənliklər və maliyyə bazarlarında yaranan dalğalanmalar, BoJ-un gələcək siyasət qərarlarında təsirli olacaq. Çin iqtisadiyyatının zəifləməsi və inflyasiya təzyiqləri isə Yaponiya iqtisadiyyatında narahatlıqları artırır.
Qızılın düşüşü: Trampın qələbəsinin və ABŞ faiz siyasətinin təsiri
Qızıl, dolların güclənməsi ilə əlaqədar olaraq, dəyər itirərək 2.720 dollara qədər düşdü. İnvestorlar ABŞ-dakı seçkilərin nəticələrini diqqətlə izləyir, çünki Trampın yenidən prezident seçilməsi nəticəsində inflyasiya artımına səbəb olan tarif artımları və digər fiskal dəyişikliklər gözlənilir. Eyni zamanda, bu həftə keçiriləcək Federal Ehtiyat Sistemi (FED) iclasında dörddəbir faiz dərəcəsi endirimi gözlənilir ki, bu da qızıl üçün müsbət amil hesab olunur, çünki daha aşağı faiz dərəcələri, qızıl kimi faiz gətirməyən aktivlər üçün fürsət xərcini azaldır.
Gələcəyə baxış: Trampın iqtisadi siyasətlərinin qlobal valyuta bazarlarına təsiri
Trampın qələbəsi qlobal maliyyə bazarlarında valyuta dəyişikliklərini qaçılmaz edir. Güclənən dollar xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün əlavə təzyiqlər yaradır və qlobal ticarətdə qarşıdurmaları dərinləşdirir. Avropa və Asiya bazarları, bu yeni iqtisadi dəyişikliklərə uyğunlaşmaq məcburiyyətində qalaraq, öz siyasətlərini yenidən formalaşdırmalıdır.
Trampın yeni dövr iqtisadi siyasətləri və inflyasiya gözləntiləri fonunda, maliyyə bazarlarında valyuta hərəkətliliyinin artması qaçınılmazdır. Gələcəkdə isə krypto bazarlar və digər aktivlər də bu dəyişikliklərdən təsirlənəcəkdir.