ABŞ prezident seçkilərində Trampın səs sayımında (6.11.2024) öndə olması, dolların sürətlə bahalaşmasına səbəb olub. Bu vəziyyət ABŞ-ın mövcud iqtisadi siyasətlərinə dair bazar gözləntilərini artırıb və beynəlxalq valyuta mübadiləsi bazarlarında hərəkətliliyə səbəb olub. Xüsusilə də maliyyə bazarları Trampın prezidentlik müddətində qəbul etdiyi iqtisadi siyasətlərin yenidən tətbiq ediləcəyi ehtimalını nəzərə alaraq, dolları gücləndirən mövqe tutub.
Trampın potensial qələbəsinin iqtisadiyyat üzərində gözlənilən təsirləri
Trampın seçilmək ehtimalı qlobal iqtisadiyyatda bəzi fundamental dəyişikliklərə səbəb ola biləcək addımların atılmasını göz önünə çıxarıb. Tramp administrasiyası dövründə vergilərin azaldılması, infrastruktur investisiyaları və ticarət maneələrinin artırılması kimi siyasətlər tətbiq olunmuşdu. Bu siyasətlərin yenidən həyata keçirilməsi ehtimalı investorların gözləntilərini gücləndirib, nəticədə isə dolların digər valyutalara nisbətən dəyəri artıb.
Valyuta bazarlarında risklər və qlobal nəticələr
Trampın qələbəsi fonunda dolların bahalaşması inkişaf etməkdə olan ölkələrin iqtisadiyyatlarında maliyyə risklərini artırır. Dollarla borc alan ölkələr üçün borc xidmət xərcləri yüksələcək və bu, həmin ölkələrdə maliyyə problemlərinə səbəb ola bilər. Digər tərəfdən, dolların dəyərinin artması qlobal mal tədarükü və ixracını da çətinləşdirə bilər. Bununla yanaşı, ABŞ-ın proteksionist siyasətlərini yenidən gücləndirəcəyi ehtimalı ilə qlobal iqtisadi inteqrasiyaya maneələr yaranması da gözlənilir.
Avropa və Asiya bazarlarda dəyişikliklər
Dolların möhkəmlənməsi ilə Avropa və Asiya ölkələrinin valyutalarında zəifləmə müşahidə edilir. Xüsusilə də Avropa İttifaqının iqtisadiyyatı ABŞ-ın ticarət siyasətlərindən birbaşa təsirlənə biləcəyi üçün avronun dəyərində də enmə gözlənilir. Asiya bazarlarında isə Çin yuanı daxil olmaqla əsas valyutaların zəifləməsi baş verə bilər. Bu dəyişikliklər nəticəsində Avropa və Asiya bazarlarının dollar ilə ticarət aparması çətinləşəcək və dollarla bağlı risklər artacaq.
Trampın iqtisadi siyasətlərinin neft bazarına təsiri
Trampın potensial qələbəsi ABŞ-ın enerji sektorunda istehsalın artırılması siyasətinin yenidən həyata keçirilə biləcəyinə işarə edir. ABŞ-ın neft istehsalını artırması qlobal neft bazarında təklifin yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Bu da neft qiymətlərinin sabitliyinə və OPEC ölkələrinin iqtisadi planlarına təsir göstərə bilər. Nəticədə enerji bazarlarında yenidən sabitliyin pozulması riski mövcuddur.
Qlobal bazarlar üçün müəmmalı yol
Trampın səs sayımında öndə olması qlobal maliyyə bazarlarında ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Dolların möhkəmlənməsi inkişaf edən ölkələr və beynəlxalq ticarət əlaqələri üçün yeni risklər meydana çıxarır. Hələ səsvermənin nəticələri tam müəyyənləşməsə də Trampın öndə olması və bazarların bu vəziyyətə sürətli reaksiyası maliyyə sektorunda müəyyən qeyri-müəyyənliklər yaradıb. Gələcəkdə qlobal maliyyə bazarlarının necə formalaşacağını yalnız zaman göstərəcək, lakin dolların güclənməsi artıq təsirini hiss etdirir.