2025-ci ilin fevral ayında ABŞ dövlət istiqrazlarının, xüsusilə 10 illik gəlirliyi son illərin ən mühüm müqavimət səviyyəsinin altına düşüb. Bu vəziyyət bazarlarda iqtisadi artımın istiqaməti və maliyyə siyasətlərinin gələcək gözləntiləri ilə bağlı suallar doğurur. ABŞ-ın uzunmüddətli borc alətinə tələbin artması, həmçinin FED-in faiz qərarları və dünyanın digər maliyyə bazarları ilə bağlı qeyri-müəyyənliklər bu dinamikaları daha da mürəkkəbləşdirir.
2024-cü ilin sentyabrından FED-in faizlərinin yüksək qalacağına dair geniş gözləntilər, ABŞ istiqraz bazarına əhəmiyyətli dərəcədə təsir edib. Yanvarın 6-na kimi 10 illik istiqrazların gəlirliyi 4.82%-ə çataraq, son bir ilin ən yüksək səviyyəsinə yüksəlmişdi. Lakin bu yüksəliş 2023-cü ilin oktyabrında müşahidə edilən 5%-lik zirvəni keçə bilməyib və gəlirlik daha sonra aşağı düşməyə başladı. Hazırda 5 fevral 2025-ci il tarixinə olan məlumata görə, 10 illik dövlət istiqrazlarının gəlirliyi hətta 4.51%-in altına enib və bu, son 7 həftənin ən aşağı səviyyəsi olaraq qeyd olunur.
Bu enişin baş verməsi, bir neçə mühüm amillə bağlıdır. Ən önəmlisi isə ABŞ-dan gələn son iqtisadi məlumatlardır. 3 fevral tarixində açıqlanan məşğulluq məlumatları (JOLTS), əmək bazarının gözlənilən qədər güclü olmadığını göstərdi. Dekabr ayında açıq iş yerləri əvvəlki proqnozlardan daha az olub, bu da iqtisadi artımın zəifləməsi ilə bağlı narahatlıqları artırır. Ayrıca, 12 fevralda dərc ediləcək inflyasiya məlumatları, istiqraz bazarına təsir etməyə davam edəcək və gəlirliklərin daha da enməsinə səbəb ola bilər.
İstiqraz gəlirliyinin azalmasında ticarət müharibələri ilə bağlı xəbərlər də rol oynayır. ABŞ-ın Çinlə olan ticarət müharibəsi, iki ölkə arasında gərginliyi artırıb. Çin ABŞ-dan idxal etdiyi məhsullara 10% tarif tətbiq etməyə başlayıb, bu da bazarda qeyri-müəyyənlik yaratmışdır. Bununla yanaşı, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Meksika və Kanada ilə olan ticarət müqaviləsində müəyyən dəyişikliklər edərək, planlaşdırılan 25% tarifləri gecikdirmişdir. Bu vəziyyət investorların beynəlxalq ticarət mühitindəki risklərə daha diqqətlə yanaşmasına səbəb olub.
ABŞ dövlət istiqrazları, xüsusilə uzunmüddətli istiqrazlar riskli bazar şəraitində təhlükəsiz liman olaraq qəbul edilir. Lakin mövcud iqtisadi məlumatlar və geopolitik hadisələr bu istiqrazlara olan tələbə təsir edir. Yüksək faizlər borc alıcıları üçün daha yüksək xərclər və iqtisadi artımın zəifləməsi ilə əlaqələndirilir. Bu səbəbdən bəzi investorlar istiqraz bazarına yönəlməyi üstün tuturlar. Lakin ticarət gərginlikləri və əmək bazarındakı zəif göstəricilər investorları ehtiyatlı olmağa vadar edir.
FED-in faiz siyasəti 2025-ci ildə də iqtisadi fəaliyyətin əsas istiqamətini müəyyən edəcək. Faizlərin yüksək qalması, iqtisadiyyatın şişməsinin qarşısını almağa yönələn bir tədbir olaraq görülür. Lakin əmək bazarının zəifləməsi və inflyasiya göstəricilərinin gələcəkdə necə formalaşacağı, FED-in faiz qərarlarının təhlil edilməsində həlledici rol oynayacaq.
Son statistikaya görə, 10 illik ABŞ dövlət istiqrazlarının gəlirliyi 4.47%-ə geriləyib, bu da bazarın daha ehtiyatlı davranmağa başladığını göstərir. Gəlirliyin azalması, güvənli dövlət istiqrazlarına tələbin artmasından xəbər verir. İnvestorların böyük maraqla gözlədikləri əmək bazarı və inflyasiya göstəricilərinin açıqlanması, gəlirliyin gələcək hərəkətlərinə təsir edəcək. Bütün bu faktorlar istiqraz bazarının yaxın gələcəkdə necə inkişaf edəcəyinə dair suallar doğurur.
İqtisadi qeyri-müəyyənliklər və istiqraz bazarının gələcəyi
İstiqraz bazarındakı bu dəyişikliklər, yalnız ABŞ iqtisadiyyatı üçün deyil, qlobal bazarlar üçün də əhəmiyyətlidir. FED-in gələcək addımları, həmçinin ticarət müharibələrinin inkişafı, investorların istiqrazlara olan tələbinə təsir göstərəcək. Bu vəziyyət iqtisadi qeyri-müəyyənliklərə qarşı həssas olan bazarlarda əlavə təzyiqlərə səbəb ola bilər.