Avropa iqtisadiyyatı daralma ilə intizam arasında: Fransa büdcəni sıxır, İspaniya işsizliklə, Britaniya isə funtun zəifləməsi ilə üz-üzədir

Fransa xərcləri azaldır, gəlirlər artır 

Fransada büdcə kəsiri sentyabrda əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Ölkənin mərkəzi hökumət kəsiri ötən ilin eyni dövründəki 173.8 milyard avrodan 155.4 milyard avroya enib. Gəlirlər 5% artaraq, 264.3 milyard avroya çatıb – bu artım əsasən gəlir və korporativ vergilərin, həmçinin ƏDV və enerji üzərindən alınan aksizlərin yüksəlməsi hesabına baş verib. Xərclər isə 0.5% azalıb və 385.3 milyard avro olub. Bu azalma dövlət operatorlarına edilən transferlərin azalması və COVID-19 borc proqramının ləğvi ilə əlaqələndirilir. Enerji və hərbi sahəyə yönələn əlavə vəsaitlər isə xərclərin tam azalmasının qarşısını alıb. Fransanın xüsusi Xəzinə hesabları da 4.1 milyard avro yaxşılaşaraq 34.3 milyard avro kəsirlə bağlanıb. 

İspaniyada işsizlik gözləniləndən çox artdı

İspaniyada oktyabr ayında işsizlərin sayı gözləntiləri xeyli üstələyərək 22 101 nəfər artıb. Bu göstərici bazarın 5 200 nəfərlik artım proqnozunu dörd dəfə keçib və ümumi işsizlərin sayını 2 milyon 443 min 766 nəfərə yüksəldib. Ən çox artım xidmət sektorunda (+18 496 nəfər) qeydə alınıb, ardınca kənd təsərrüfatı və sənaye gəlir. Tikinti sektorunda isə azalma müşahidə olunub (-2 121 nəfər). Gənclər (25 yaşadək) arasında işsizlik 10 082 nəfər, böyüklər arasında isə 12 019 nəfər artıb. İspaniyanın 17 muxtar bölgəsinin hamısında işsizlərin sayı çoxalıb, ən böyük artımlar Kastiliya və Leon, Andalusiya və Kataloniyada qeydə alınıb.

Londondan gələn siqnal: Vergi artımı funtu zəiflədir

Böyük Britaniyada funt sterlinq son yeddi ayın ən aşağı səviyyəsinə düşüb – 1.310 dollara qədər. Maliyyə naziri Reyçel Rivzin yaxınlaşan büdcə çıxışı bazarlarda narahatlıq yaradıb, çünki o, “vergi artımlarının qaçılmaz” olduğunu açıqlayıb. Nazirin noyabrın 26-da təqdim edəcəyi yeni büdcə planı sərt fiskal intizam üzərində qurulacaq. Eyni zamanda, İngiltərə Bankının cümə axşamı keçiriləcək iclasında faiz endirimi ehtimalı 50%-ə yüksəlib. Bu da həm sərt büdcə siyasəti, həm də mümkün yumşaq monetar addımların fonunda funtu təzyiq altında saxlayır.

Türkiyədə idxalın artması ticarət kəsirini dərinləşdirdi

Türkiyənin xarici ticarət kəsiri oktyabrda 7.4 milyard dollara çataraq, son dörd ayın ən yüksək səviyyəsinə yüksəlib. İdxal 6.6% artaraq 31.4 milyard dollara çatıb. Əsas artım aralıq mallarında (+6.5%) və kapital mallarında (+20.2%) müşahidə olunur. Çin 4 milyard dollarla Türkiyənin ən böyük tədarükçüsü olaraq qalır, onu Rusiya (3.5 milyard dollar) və Almaniya (2.3 milyard dollar) izləyir. İxrac isə 2.3% artaraq 24 milyard dollara çatıb. Əsas ixrac bazarları Almaniya, ABŞ və Böyük Britaniyadır. Ümumilikdə, ilin ilk 10 ayında ticarət kəsiri ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 13% artaraq 74.4 milyard dollara yüksəlib.

Ümumi mənzərə: Avropa iqtisadiyyatı “tarazlıq dövrünə” keçir

Fransa büdcə intizamını sərtləşdirərək borc yükünü azaldır, İspaniya isə iqtisadi yavaşlamanın sosial təsirlərini yaşayır. Böyük Britaniyada fiskal və monetar siyasətlər bir-birinə zidd istiqamətdə hərəkət edir, Türkiyə isə enerji və sənaye idxalının yaratdığı təzyiqi balanslaşdırmağa çalışır. Bütün bu hadisələr göstərir ki, Avropa iqtisadiyyatı 2025-in sonuna yaxın “daralma ilə intizam” arasında çətin bir tarazlıq dövrünə qədəm qoyub – maliyyə sabitliyi uğrunda mübarizə isə yeni ildə daha da kəskinləşəcək.