Prezident Donald Trampın 1 fevral 2025-ci il tarixində Meksika, Kanada və Çin üzərində yeni tariflər tətbiq etməsi, qlobal ticarətə böyük təsir göstərdi. ABŞ Meksika və Kanadadan idxal olunan mallara 25%, Çindən gələn məhsullara isə 10% əlavə tariflər tətbiq etdi. Bu qərar dünya bazarlarında hiss olunacaq enişə səbəb oldu və qlobal iqtisadiyyatda narahatlıqlara yol açdı.
Dollar bu vəziyyətdə sürətlə dəyər qazandı, çünki yüksək tariflər qlobal iqtisadiyyatın daralacağı ehtimalını gücləndirir və investorlar daha təhlükəsiz investisiya vasitələrinə üz tutdular. Bunun nəticəsində dünya bazarlarında, xüsusilə inkişaf edən ölkələrdə qiymət artımları baş verdi.
Neftin qiymətləri və tədarük narahatlıqları
ABŞ-ın yeni tarif siyasətinin nəticəsində xam neftin qiymətləri bazar ertəsi 73.6 dollar/barel səviyyəsinə yüksəldi. Neftin qiymətlərindəki bu artış, ticarət gərginliyinin və potensial təchizat pozuntularının tətiklədiyi narahatlıqlardan irəli gəldi. Kanada və Meksikanın enerji məhsullarına tətbiq olunan yüksək tariflər, bu ölkələrin ABŞ-ın enerjisindən asılılığını daha da gərginləşdirir.
Buna əlavə olaraq, Çin də ABŞ-ın tarifləri ilə bağlı Dünya Ticarət Təşkilatına şikayət edəcəyini bildirib, bu isə ticarət müharibəsinin daha da dərinləşə biləcəyinə işarə edir. Neftin qiymətlərinin gələcəkdə nə qədər sabit olacağı sual altındadır, çünki ticarət müharibəsinin davam etməsi, qlobal iqtisadiyyata və enerji tələbinə mənfi təsir göstərə bilər.
Qızıl bazarları və dolların güclənməsi
Qızılın qiyməti isə bu gün 2780 dollara düşdü. Dolların dəyər qazanması və faiz dərəcələrinin yüksələ biləcəyi ilə əlaqədar qızılın qiymətləri üzərində təzyiq də artdı. Ənənəvi olaraq, ticarət müharibələri və iqtisadi qeyri-müəyyənliklər qızılın qiymətini artıra bilərdi, lakin bu dəfə dolların möhkəmlənməsi və faizlərin artacağı gözləntiləri, qızılın gələcək perspektivlərini mənfi təsir etdi.
Bitcoin bazarındakı eniş
Bitkoin də 3 fevral 2025-ci il tarixində 93914 dollar səviyyəsinə enərək, əvvəlki ticarət sessiyasından 3.51% dəyər itirdi. Son bir ayda bitkoin qiyməti 4.37% azalıb. Bazarda yaranan qeyri-müəyyənliklər və risklər, investorların rəqəmsal valyutalardan çəkilməsinə səbəb olur. Lakin son 12 ayda kriptovalyutanın qiyməti 119.64% artıb ki, bu da uzun müddətli investorlara müsbət təsir göstərib.
Qlobal ticarət və iqtisadi artım təzyiqləri
Ticarət müharibələrinin və yüksək tariflərin davam etməsi, qlobal iqtisadiyyata zərbə vurma potensialına malikdir. Bu, yalnız enerji və maliyyə bazarlarını deyil, həm də digər sektorlarda ticarət həcminin azalmasına səbəb ola bilər. ABŞ-ın bu yeni tarifləri ilə bağlı həm Meksika, həm Kanada, həm də Çin tərəfindən verilən cavablar, qlobal ticarət axınlarını pozma riski yaradır.
Ticarət gərginliklərinin böyüməsi, beynəlxalq tədarük zəncirlərini pozaraq inflyasiyanı artıracağı ilə yanaşı, qlobal iqtisadi böhranın daha da dərinləşməsinə səbəb ola bilər.
Son dövrlərdə baş verən iqtisadi və ticarət gərginlikləri, bazarlarda müəyyən risklər və qeyri-müəyyənliklər yaradır. Bu, qısa müddətli təzyiqlərə səbəb olsa da, uzun müddətli təsirlərini hələ görəcəyik. Dolların güclənməsi və qızılın dəyərini itirməsi, investorların daha təhlükəsiz aktivlərə olan marağının azaldığını göstərir. Eyni zamanda, enerji bazarlarında baş verən yüksəliş və çətinliklər, qlobal iqtisadiyyatın gələcəyinə dair daha bəd proqnozlar yaradıb.