2024-cü ilin son rübü qlobal iqtisadiyyatın müxtəlif bölgələrində fərqli istiqamətlərdə inkişaf göstərdi. ABŞ və Avrozonadakı iqtisadi fəaliyyət bir tərəfdən müsbət, digər tərəfdən isə çətinliklərə işarə edən rəqəmlərlə zəngin oldu. ABŞ-da iqtisadi artımın yavaşlaması, Avrozonada isə sürpriz irəliləyişin olmaması diqqət çəkir. Hər iki bölgənin iqtisadi siyasətçiləri qarşıdakı dövr üçün ehtiyatlı proqnozlar verirlər.
ABŞ-da iqtisadi artım yavaşlayır, lakin istehlak güclüdür
2024-cü ilin dördüncü rübü üçün ABŞ iqtisadiyyatı 2.3% artım nümayiş etdirib və bu, əvvəlki üç rübə nisbətən daha zəif göstəricidir (Q3 2024-də 3.1% artım). Fərqli sektorlarda dəyişən fəaliyyətlər, iqtisadi artımın əsas hərəkətverici qüvvəsi şəxsi istehlak olduğunu göstərir. Davamlı sərmayə yatırımları ilə yanaşı, şəxsi istehlak 4.2% artaraq ən yüksək artımını Q1 2023-dən özünü göstərməkdədir. İstehlakın həm mal (6.6%) həm də xidmətlər (3.1%) sahəsində artması, istehlakçıların daha çox xərclədiyini göstərir. Lakin avadanlıq və tikinti sahələrində sərmayə yatırımları gerilədi. Xalis ticarət isə əvvəlki rüblərdəki yüksək nəticələrdən sonra staqnasiya edərək, minimal artım göstərdi. Qeyri-istehlak xərclərinin və sərmayələrin azalması, ümumilikdə ABŞ iqtisadiyyatının gələcək inkişaf perspektivlərinə dair ehtiyatlı bir yanaşma yaratdı.
Avrozonada iqtisadi durğunluq: Böyük ölkələr geriləyir
Avrozonada 2024-cü ilin dördüncü rübü iqtisadi böyümənin gözlənilmədən sıfıra yaxınlaşması ilə xarakterizə olunub. Avrozonanın ən böyük iki iqtisadiyyatı olan Almaniya və Fransa, müvafiq olaraq 0.2% və 0.1% kiçilmə ilə zəif nəticələr göstərdi. İtaliya, İrlandiya və Avstriya kimi ölkələr də sıfır böyümə və ya kiçilmə müşahidə etdilər. Lakin İspaniya, Portuqaliya və Litvanın iqtisadiyyatları müsbət inkişaf göstərdi və artımlar müvafiq olaraq 0.8%, 1.5% və 0.9% oldu. Ümumilikdə, Avrozonanın iqtisadiyyatı 2024-cü il ərzində 0.7% böyüməklə, hələ də əvvəlki gözləntilərindən aşağı qaldı.
Avropa Mərkəzi Bankı (ECB) mövcud iqtisadi şəraitə uyğunlaşır
Kristin Laqard, ECB-nin prezidenti bu gün faiz qərarından sonra baş tutan mətbuat konfransında, 2025-ci ildə inflyasiya hədəfinə çatmağın mümkün olduğunu vurğuladı, lakin qısa müddətdə iqtisadiyyatın zəif, inflyasiyanın isə müvəqqəti olaraq stabil qalacağını bildirib. Avrozonada istehsal sektoru daralarkən, xidmət sektoru daha dinamikdir. Laqard mərkəzi bankın monetar siyasətinin, xüsusilə qlobal ticarət gərginlikləri və geosiyasi vəziyyətlərə qarşı daha diqqətli olacağını əlavə edib. Yüksək əmək haqqı artımları və qeyri-müəyyən ticarət mübahisələri inflyasiya risklərini artıra bilər, lakin ECB uzun müddətli inflyasiya hədəflərinin dəyişməyəcəyini bildirib.
ABŞ-da Fed-in tərtib etdiyi müasir iqtisadi strategiya
ABŞ Mərkəzi Bankı (Fed) da özünün monetar siyasətində ehtiyatlı yanaşma sərgiləyib. Jerom Povel iqtisadiyyatda böyük irəliləyişlər olduğunu, lakin inflyasiyanın hədəfə çatmağa yaxın olduğunu qeyd edib. İşsizlik səviyyəsinin stabil olduğu və əmək bazarının hər zaman inflyasiya təzyiqlərinə səbəb olmadığı vurğulandı. Bu da o deməkdir ki, Fed cari faiz dərəcələrinin inflyasiyanı nəzarət altında saxlamaq üçün hələ də yetərli olduğuna inanır. Bununla yanaşı, ABŞ-da əhali gəlirlərinin yüksək olması və sərmayələrin bir qədər yavaşlaması, gələcəkdə iqtisadi artımın tempini təyin edəcək amillərdən biri olacaq.
Nəticələrə nəzər
Hər iki iqtisadiyyat, ABŞ və Avrozonada qarşıdan gələn illərdə iqtisadi artım üçün fərqli tərəddüdlər və risklər ilə üzləşə bilər. ABŞ iqtisadiyyatı istehlakın güclü olduğunu göstərsə də, sərmayə yatırımlarındakı zəifləmə narahatlıq yaradır. Avrozonada isə istehsalın zəifliyi və qeyri-bərabər iqtisadi inkişaflar, bölgə üzrə gələcək proqnozların qeyri-müəyyənliyini dərinləşdirir. Hər iki iqtisadiyyat üçün qlobal ticarət münasibətləri, iş gücü bazarı və geosiyasi hadisələrdən asılı olaraq, gələcəkdə iqtisadi siyasətlərdə daha çox düzəlişlər gözlənilir.