Dünya texnologiya nəhəngi Google Avropa İttifaqının rəqəmsal bazar qaydalarına (Digital Markets Act – DMA) uyğun olaraq, alqoritmlərini və xidmətlərini təkmilləşdirmək üçün yeni addımlar atır. Almaniya, Belçika və Estoniya kimi ölkələrdə həyata keçirilən eksperiment çərçivəsində Google otellərin axtarışı ilə bağlı bir sıra xüsusiyyətləri müvəqqəti olaraq ləğv edib. Bu dəyişiklik həm rəqabət mühitinə, həm də istifadəçilərin təcrübəsinə təsir göstərmək potensialına malikdir. "Google"-un bu addımı DMA-nın "böyük onlayn platformalar" üçün qoyduğu sərt tələblərə uyğun olmaq məqsədi güdür.
2023-cü ilin mart ayında qüvvəyə minən DMA, Avropa bazarında böyük rəqəmsal platformaların mövqelərini yenidən nəzərdən keçirməyə vadar etdi. DMA-nın əsas məqsədi, "Gatekeeper" (qapı gözətçisi) adlandırılan iri texnologiya şirkətlərinin öz xidmətlərini prioritetləşdirərək kiçik rəqiblər üçün ədalətsiz rəqabət şəraiti yaratmasının qarşısını almaqdır. Google da belə "Gatekeeper"lərdən biri hesab olunur və bu, onun axtarış alqoritmləri və göstərdiyi xidmətlərə dair yeni tənzimləmələr etməsini zəruri edib.
"Google"-un otel axtarışı ilə bağlı əvvəlki təcrübəsi, istifadəçilərə interaktiv xəritə vasitəsilə otellərin yerləşməsini, qiymətlərini və xüsusi təklifləri göstərirdi. Həmçinin, otel məlumatları "pulsuz rezervasiya bağlantıları" vasitəsilə təqdim olunurdu. Bununla belə, rəqib axtarış platformaları "Google"-un bu funksiyalarının onları bazardan sıxışdırdığını iddia edirdi. Nəticədə DMA tələblərinə uyğun olaraq, Google bu xüsusiyyətləri ləğv edərək klassik "on mavi link" formatına qayıdıb.
"Google"-un hüquq departamentinin rəhbəri Oliver Bethell bildirib ki, bu dəyişikliklər otel axtarışı ilə bağlı əsas müzakirə nöqtələrini aradan qaldırmağı hədəfləyir. Test zamanı interaktiv xəritə və pulsuz rezervasiya bağlantıları kimi xidmətlər ləğv edilib. Bunun yerinə sadəcə otellərin rəsmi saytlarına keçidlər təqdim olunacaq. Bu dəyişikliklərin məqsədi həm DMA tələblərinə uyğun olmaq, həm də rəqiblərin tələblərinin müştərilər və otel sahibləri üçün necə təsir etdiyini göstərməkdir.
"Google"-un əsas məqsədi rəqiblərin irəli sürdüyü tələblərin istifadəyə və bazar iştirakçılarına mənfi təsirini sübut etməkdir. Şirkət iddia edir ki, bu dəyişikliklər həm istifadəçi təcrübəsini zəiflədə bilər, həm də otel sahiblərinin müştərilərə daha sürətli və effektiv çatmaq imkanlarını məhdudlaşdırır.
"Google"-un testdən əvvəlki sistemi istifadəçilərə daha ətraflı və vizual məlumat təqdim edirdi. Xəritə üzərində otellərin yerləşməsi qiymətləri və müxtəlif təklifləri asanlıqla görünürdü. İstifadəçilər bir neçə kliklə otel rezervasiya edə bilirdi. Lakin rəqib platformalar, məsələn, Booking.com və Check24, "Google"-un bu funksiyalarının onlara ədalətsiz rəqabət üstünlüyü verdiyini bildirirdi.
Bu dəyişikliklərlə istifadəçilər artıq daha sadə bir axtarış nəticəsi ilə qarşılaşır. Bununla belə, bu addım rəqiblərin bazarda daha geniş şəkildə təmsil olunmasına şərait yaradır. Rəqiblər üçün açılan bu imkanlar, DMA-nın əsas məqsədinə - rəqabət mühitinin yaxşılaşdırılmasına uyğun gəlir. Bununla belə, istifadəçilərin daha az interaktiv və məhdud funksiyalara malik axtarış aləti ilə razılaşıb-razılaşmayacağı sual olaraq qalır.
"Google"-un Avropada DMA tələblərinə uyğun olaraq etdiyi dəyişikliklər təkcə otel axtarışı ilə məhdudlaşmır. Şirkət daha əvvəl 2024-cü ilin mart ayında "Google Flights" funksiyasını Avropada dayandırmışdı. Bu qərar eynilə otel axtarışı məsələsində olduğu kimi, rəqib platformaların təzyiqi ilə bağlı idi. Kayak kimi uçuş axtarışı platformaları "Google"-un "Google Flights" xidmətinin rəqabəti sıxışdırdığını iddia etmişdi.
Bu qərarlar Google üçün ciddi bazar itkilərinə səbəb ola bilər. Bununla belə, DMA-nın əsas məqsədi olan ədalətli rəqabət mühiti yaratmaq, Avropada rəqib platformalara böyük üstünlük verə bilər.
"Google"-un otel axtarışı ilə bağlı etdiyi dəyişikliklər, rəqəmsal platformaların gələcəyi ilə bağlı geniş müzakirələrin başlanğıcı ola bilər. DMA-nın tətbiqi böyük texnologiya şirkətlərinin bazar davranışlarını dəyişdirərək daha balanslı bir rəqabət mühiti yaratmağı hədəfləyir. Lakin bu dəyişikliklərin həm istifadəçilər, həm də kiçik rəqiblər üçün hansı nəticələrə gətirib çıxaracağı zamanla bəlli olacaq.
Bu eksperiment, həm də rəqəmsal texnologiya şirkətləri və qanunvericilər arasında balans axtarışını təmsil edir. "Google"-un otel axtarışı funksiyalarını müvəqqəti olaraq dəyişməsi, DMA-nın effektivliyini yoxlamaq üçün bir fürsətdir. Bununla belə, istifadəçilərin təcrübəsinin zəifləməsi və ya bazar iştirakçılarının əks təsirlərdən şikayət etməsi bu tarazlıq səylərini daha da çətinləşdirə bilər. Gələcəkdə texnologiya və rəqabət arasında daha davamlı bir harmoniya yaratmaq üçün yeni yanaşmalar tələb olunacaq.