Embedded Files
Azərbaycanda 2026-cı ildən etibarən vergilərin artırılması və büdcə gəlirlərində vergi payının yüksəlməsi iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinə ciddi təsir göstərəcək. Dövlətin proqnozuna görə, fiziki şəxslərin gəlir vergisi artırılacaq və aylıq gəliri 2500 manatdan yüksək olanlar üçün vergi dərəcəsi 14%-ə qədər yüksələcək. Bu artım 2027-ci ildə 15%-ə, 2028-ci ildən isə 17%-ə çatacaq. Dövlət büdcəsi üçün bu qərar gəlirləri artırmaq baxımından vacibdir: 2026-cı ildə vergi daxilolmaları 2.567 milyon manat proqnozlaşdırılır ki, bu da əvvəlki ilə müqayisədə 29% artım deməkdir. Büdcə gəlirlərinin təxminən 44%-i vergi vasitəsilə təmin olunacaq.
Bu artımın məqsədi dövlətin xərclərini qarşılamaq, sosial proqramları maliyyələşdirmək və iqtisadiyyatın dayanıqlılığını təmin etməkdir. Lakin bu, həm də özəl sektor və istehlak bazarı üçün müəyyən çağırışlar yaradır.
Azərbaycan Milli Məclisi
Özəl sektorun yükü və investisiya dinamikası
Vergi yükünün artması özəl sektorda xərcləri artıracaq. İşəgötürənlər ya maaşları artırmaqla işçilərin xalis gəlirini qorumağa çalışmalı, ya da xalis maaşın aşağı düşməsinə dözməli olacaqlar. Hüquqi şəxslərin mənfəət vergisinin yüksəlməsi isə şirkətlərin xərclərini artıraraq, investisiya planlarını təxirə salma ehtimalını gücləndirir. Kiçik və orta sahibkarlıq üçün maliyyə yükü daha da ağırlaşacaq, bu isə qiymət artımlarına və məhsul-portfelinin yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb ola bilər.
Sənaye və istehsal sahələri bu baxımdan diqqət mərkəzindədir. Mənfəət vergisinin artımı və ƏDV yükünün yüksəlməsi bəzi məhsulların qiymətini artıracaq. Bununla belə, strateji sənaye və enerji sektoru hələlik nisbətən qorunur, bu da bu sahələrdə rəqabət qabiliyyətini təmin edir.
İstehlak bazarında dəyişən davranışlar
Fiziki şəxslərin xalis gəlirinin azalması istehlak bazarında müəyyən dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq. Orta və aşağı gəlirli təbəqələr üçün lüks məhsullara və qeyri-zəruri xidmətlərə tələbat azalacaq, əsas ərzaq və gündəlik ehtiyac məhsullarına tələbat isə sabit qalacaq. Ərzaq, paltar və elektronika sektorunda qiymət artımı ilə daha ucuz alternativlərə yönələn alıcılar, daxili istehsal məhsullarına marağı artıracaq. Turizm və əyləncə sektorunda isə lüks xidmətlərdə satışlar yavaşlaya bilər, xüsusilə əyləncə və istirahət paketlərinə olan tələbat zəifləyəcək.
Nəqliyyat və logistika sahəsində də qiymət artımı müşahidə olunacaq. Yanacaq və ƏDV yüksəlişi sərnişin daşımalarını yavaşlada bilər, lakin yük daşımaları və strateji nəqliyyat xidmətləri nisbətən stabilliyini qoruyacaq. Bank və maliyyə sektorunda isə xalis gəlirin azalması kredit və investisiya fəaliyyətini bir qədər zəiflədə bilər.
Xarici ticarət və valyuta balansına təsir
Vergi artımları idxal-ixrac münasibətlərinə də təsirsiz ötüşməyəcək. İdxal mallarının qiyməti artır, xüsusilə lüks və qeyri-zəruri məhsullar daha az cəlbedici olur. Bu, daxili istehsal və yerli alternativlərin bazar payını artırır. İxrac üçün isə mənfəət vergisinin artımı xərcləri yüksəldir, lakin dünya bazarında qiymətlər sabit qaldığından strateji sektorlar (neft-qaz, sənaye məhsulları) nisbətən qorunur. Nəticədə ticarət balansında müsbət təsir gözlənir, valyuta tələbində azalma manatın sabitliyinə dəstək verəcək.
Gəlir xəritəsi və bazar dalğaları: 2026-cı ilin iqtisadi proqnozu
Vergi artımı dövlət büdcəsi üçün əhəmiyyətli gəlir təmin edir, büdcə kəsirini azaldır və sosial xərclərin maliyyələşdirilməsini dəstəkləyir. Lakin xalis gəlirin azalması iqtisadi artım tempini müəyyən qədər yavaşlada bilər, xüsusilə xidmət və istehlak yönümlü sektorlarda.
Bundan əlavə, qiymət artımları və xərclərin yüksəlməsi isə bəzi sektorlarda satış həcmini azaldacaq, idxal yönümlü məhsullara tələbat zəifləyəcək, daxili istehsal isə rəqabət üstünlüyü qazanacaq.
Azərbaycan, Bakı şəhəri, Bulvar
Balans axtarışında iqtisadiyyat
2026-cı ildən vergilərin artması Azərbaycan iqtisadiyyatında yeni balans tapma mərhələsinə işarə edir. Dövlət büdcəsi üçün müsbət olan bu addım, özəl sektor və istehlak bazarında müəyyən sarsıntılar yarada bilər. İdxal azalır, daxili istehsal güclənir, lüks istehlak yavaşlayır, strateji ixrac sektorları isə nisbətən stabilliyini qoruyur. Əsas açar həm dövlətin gəlir təminatı, həm də bazarın dayanıqlılığı arasında səmərəli tarazlıq yaratmaq olacaq.
Google Sites
Report abuse