Pakistanda son dövrlərdə kənd təsərrüfatı, sənaye və ev təsərrüfatlarında günəş enerjisindən istifadə kəskin şəkildə artıb. Çin istehsalı olan günəş panellərinin idxalı sürətlə genişlənərək, ölkənin enerji sektorunda mühüm dəyişikliklərə səbəb olub. Lakin bu proses həm müsbət nəticələrə, həm də ciddi problemlərə yol açıb.
Pakistanda enerji böhranı, elektrik qiymətlərinin artması və subsidiyaların azaldılması fonunda günəş enerjisi daha sərfəli alternativ olaraq ortaya çıxıb. 2023-cü ilin ilk doqquz ayında Çindən təxminən 1.7 milyard dollar dəyərində günəş panellərinin idxalı həyata keçirilib. Bu isə 17 gigavatlıq enerji istehsalı potensialına bərabərdir.
Kənd təsərrüfatı fermerləri üçün günəş enerjisi xüsusilə sərfəli olub. Məsələn, fermer Məhəmməd Murtaza günəş panelləri quraşdırmaqla elektrik xərclərini 80% azaldıb və daha çox məhsul əkərək gəlirini artırıb. Eyni zamanda, bu yanaşma ölkənin idxaldan asılılığını azaldır və hökumətə yanacaq alışına qənaət etməyə imkan verir. Pakistandakı günəş enerjisi bumu, hökumətin 2030-cu ilə qədər enerji mənbələrinin 60%-ni bərpa olunan enerji ilə əvəz etmə hədəfi üçün də mühüm rol oynayır.
Günəş enerjisinin sürətli yayılması, dövlət elektrik şəbəkələrinə və enerji istehsal edən şirkətlərə ciddi maliyyə itkiləri yaşadıb. Bir çox istehlakçı elektrik şəbəkəsindən tamamilə ayrılır və ya istifadəsini minimuma endirir. Nəticədə, dövlətə məxsus enerji şirkətləri böyük gəlir itkisi ilə üzləşir. 2014-2023-cü illər arasında bu şirkətlərin zərərləri 2.4 trilyon Pakistan rupisini (8.6 milyard dollar) ötüb.
BVF-u da qeyd edir ki, Pakistan üçün enerji sektorunda islahatlar zamanı əsas hədəf istehlak tələbinin qorunması olmalıdır. Əks halda, ölkədə enerji şəbəkəsinin tam çökməsi riski yaranır.
Pakistanda günəş enerjisi bumunun sürətli baş verməsi və uyğun tənzimləmələrin olmaması enerji sektorunda balanssızlığa səbəb olub. Günəş panellərinin qeyri-nizamlı şəkildə quraşdırılması, şəbəkənin artıq yükə məruz qalmasına gətirib çıxara bilər.
Sky Electric şirkətinin baş direktoru Əmin Suxera bu vəziyyəti "nizamsız günəş bumu" kimi qiymətləndirir. Onun sözlərinə görə, enerji şəbəkəsinin idarəçiləri günəş enerjisinin yaratdığı təsiri tam dərk etmirlər və bu, artıq zəif olan şəbəkənin daha da pis vəziyyətə düşməsi ilə nəticələnə bilər.
Pakistanda günəş enerjisi iqtisadiyyatın müxtəlif sektorları üçün bir xilasa çevrilsə də, hökumət bu sürətli keçidi düzgün idarə etmək üçün addımlar atmalıdır. Enerji şəbəkəsinin sabitliyini təmin etmək və günəş enerjisindən istifadə edənlərin və etməyənlərin hüquqlarını balanslaşdırmaq üçün yeni siyasət və regulyasiyalar tələb olunur. Əks halda, ölkə həm iqtisadi, həm də sosial problemlərlə üzləşə bilər.