Dünya valyuta bazarlarında baş verən son dəyişikliklər həm iqtisadi, həm də geopolitik faktorların təsirini əks etdirir. Avro, Britaniya funt sterlinqi, Yapon yeni, Avstraliya və Yeni Zelandiya dollarının qiymətindəki dəyişikliklər investorların diqqətini çəkməkdə davam edir. Bu günə (22.11.2024) olan dəqiq göstəricilər əsasında bu dəyişiklikləri təhlil edək.
Avro dollara nisbətdə 1.052 səviyyəsinə enərək son bir ayın ən aşağı nöqtəsinə çatıb. Bu azalma əsasən geopolitik risklər, iqtisadi zəiflik və inflyasiya ilə bağlı narahatlıqlarla əlaqələndirilir. Ukraynanın ilk dəfə olaraq Böyük Britaniya istehsalı qanadlı raketlərlə Rusiya ərazisinə hücum etdiyi xəbərləri bölgədə gərginliyi artırıb. Avropa Mərkəzi Bankının illik Maliyyə Sabitliyi İcmalında qeyd olunub ki, geopolitik risklər və ticarət gərginlikləri iqtisadi şok ehtimalını artırır. Bununla yanaşı, Avrozonada əməkhaqqı artımları 2023-cü ilin üçüncü rübündə illik 5.4%-ə çataraq avronun zəifləməsinə əlavə təzyiq yaradıb. Bu artım faiz endirimlərini çətinləşdirərək mərkəzi bankın siyasət manevrlərini məhdudlaşdırır.
Britaniya funt sterlinqi də qarışıq performans göstərməkdədir. Rusiya və Ukrayna arasında artan gərginliklər fonunda funt sterlinq dollara qarşı 1.27 səviyyəsinə qədər yüksəlsə də, bu artım davamlı olmayıb. Britaniyada inflyasiya oktyabr ayında illik 2.3%-ə çataraq son altı ayın ən yüksək səviyyəsinə yüksəlib. Bu göstərici həm İngiltərə Bankının 2%-lik hədəfini, həm də bazar gözləntilərini üstələyib. Xidmətlər sektorunda inflyasiya isə 5%-ə çataraq daxili iqtisadi təzyiqin artdığını göstərib. Bunun nəticəsində, bazarlar ilin sonuna qədər faiz endirimlərinin ehtimalını daha az mümkün hesab edirlər.
Yapon yeni dollara nisbətdə 154.3 səviyyəsində sabit qalıb, baxmayaraq ki, əvvəlki günlərdə müəyyən dərəcədə möhkəmlənmişdi. Yaponiya iqtisadiyyatına dair son məlumatlar göstərir ki, oktyabr ayında inflyasiya 2.3%-ə enərək son doqquz ayın ən aşağı göstəricisi olub. Bununla yanaşı, istehsal sektoru gözləniləndən daha zəif nəticələr göstərib, xidmət sektoru isə genişlənməyə davam edib. Yaponiya Bankının rəhbəri Kazuo Ueda dekabr ayında faiz artımının mümkün olduğunu bildirib. Eyni zamanda, hökumət $90 milyardlıq stimullaşdırma paketi hazırlayaraq artan qiymətlərin təsirini azaltmağa çalışır.
Avstraliya dolları 0.65$ səviyyəsində sabit qalaraq qarışıq iqtisadi göstəricilərə sakit reaksiya verib. İstehsal sektoru ardıcıl olaraq 10-cu ay daralmanı davam etdirib, lakin bu daralma tempi son altı ayın ən zəif səviyyəsinə enib. Xidmət sektoru isə on aylıq genişləmədən sonra ilk dəfə daralma mərhələsinə keçib. Avstraliya Ehtiyat Bankının inflyasiya ilə bağlı ehtiyatlı siyasəti isə bu valyutanın güclənməsini dəstəkləməyə davam edir. Bankın fikrincə, inflyasiya tam olaraq hədəf səviyyəsinə çatana qədər monetar siyasət sərt saxlanılmalıdır.
Yeni Zelandiya dolları 0.584$ səviyyəsinə enərək ardıcıl üçüncü gün zəifləyib. Bu valyutanın zəifləməsinin əsas səbəbi Yeni Zelandiya Ehtiyat Bankının faiz endirimi gözləntiləridir. Bazarlarda RBNZ-nin faiz dərəcəsini 0.5% azaltması gözlənilir. Xarici faktorlardan isə dolların güclənməsi və ABŞ əmək bazarının möhkəm göstəriciləri Yeni Zelandiya dollarına təzyiq göstərir.
Valyuta bazarındakı dalğalanmalar bir daha göstərir ki, geopolitik gərginliklər və iqtisadi amillər bazarlara ciddi təsir edir. Dolların güclənməsi, inflyasiya təzyiqləri və faiz siyasətləri qlobal valyuta dinamikasında əsas rol oynayır. Hazırkı şəraitdə, mərkəzi banklar daha balanslı siyasətlər qəbul etməklə həm iqtisadi stabilliyi qorumağa, həm də investor etibarını saxlamağa çalışmalıdırlar.
Qlobal valyuta bazarında yaxın gələcəkdə də dalğalanmalar gözlənilir. Geopolitik vəziyyətlər və inflyasiya göstəricilərindəki dəyişikliklər iqtisadi strategiyaların yenidən nəzərdən keçirilməsini tələb edir. Hazırkı şəraitdə beynəlxalq əməkdaşlıq və düzgün monetar siyasətlər qlobal sabitlik üçün həlledici olacaq.