Brent xam nefti qiymətləri dünya bazarında artış göstərməklə yenidən diqqət mərkəzindədir. Cari şəraitdə qiymətləri şəkilləndirən bir neçə əsas faktor və tərəddüdlər vardır. Bu məqalədə Brent neftinin dünyada qiymətinin dəyişməsinin səbəblərini araşdıraq.
Norveçin Johan Sverdrup neft mədəni Qərbi Avropanın ən böyük neft yataqlarından biri hesab olunur. Bu mədən gündəlik 755 000 barrel istehsal tutumu ilə dünya neft bazarında önəmli rol oynayır. Lakin son dövrlərdə bu mədəndə istehsal elektrik enerjisi təminatının dayanması səbəbi ilə tamamilə saxlanılb. Bu dayanma neft təchizatını daraldıb və qiymətlərin artımına təkan verib.
Qazaxıstanın ən böyük neft yatağı olan Tengiz, Amerika birləşmiş enerji şirkəti Chevron tərəfindən idarə olunur. Tengiz yatağında texniki xidmətlə bağlı istehsal həcmi cari vaxtda 30% azaldılıb. Hazırda təmir işlərinin bu həftənin şənbə günü tamamlancağı gözlənilsə də, bu azalma bazarda ciddi narahatlıqlara səbəb olub.
Rusiya və Ukrayna arasındakı gərginliklər yenə də beynəlxalq bazarlarda qeyri-müyənlik yaradır. Xüsusən ABŞ-ın Ukraynaya uzun mənzilli raketlər istifadə etmə izni verməsi, mümkün Rusiya torpaqlarına hücumlarla əlaqədar gərginliyi daha da artırıb. Bu cür hadisələr neftin strateji bir məhsul kimi qiymətləndirilməsinə və qiymətlərin qalxmasına şərait yaradır.
Cari vaxtda dolların daha zəif bir mövqedə olması xarici alıcılar üçün nefti daha cəlbedici edir. Dolların dəyər itirməsi adətən qlobal bazarda xam neftin qiymətlərinin artımına təkan verir.
18 noyabr 2024 tarixinə əsasən, Brent neftinin bir bareli 73$-dan yuxarıda ticarət edilir. Bu qiymət bir öncəki sessiyada 3.2% artımdan sonra qeydə alınıb. Cari artım bazarda gözləntilərin həqiqi bazar tələbi ilə ört-örtə getmədiyini göstərir.
Dünya bazarında Brent neftinin qiyməti geosiyasi gərginlik, təchizat çatışmazlıqları və iqtisadi faktorların birgə təsiri altındadır. Norveç və Qazaxıstanda istehsalın dayandırılması, Rusiya-Ukrayna münasibətləri və dolların dinamikası neft qiymətlərinin artımına yol açıb. Lakin bu cür amillərin qalıcı olacağı, təmkinli və diqqətli analiz edilməlidir.