Avropa maliyyə bazarları son həftələrdəki ən böyük enişi yaşayır. Bu günə (19.11.2024) görə, əsas Avropa səhmləri indeksləri 1%-dən çox düşüb, ABŞ-dakı gələcək ticarət müqavilələri isə mənfi tendensiya göstərir. Bazar iştirakçıları Ukrayna-Rusiya müharibəsinin gərginləşməsi və Rusiyanın nüvə istifadəsini genişləndirən yeni doktrinası ilə əlaqədar dərin narahatlıq hissi yaşayır. Bu dəyişikliklər ticarətçilər və investorlar arasında ciddi qorxu və təzyiqlərə səbəb olub, qlobal bazarlarda qeyri-müəyyənliyi artırıb.
Rusiya və Ukrayna müharibəsi: Yeni mərhələ və qlobal təhlükələr
Rusiya və Ukrayna arasındakı münaqişə artıq bir çox ölkənin daxili siyasətinə və iqtisadiyyatına təsir edir. 2024-cü ilin noyabr ayında müharibənin yeni mərhələyə keçdiyi görünür. Həm Ukrayna, həm də Rusiya daha müasir silahlar və taktikalardan istifadə edirlər. Ukrayna qüvvələrinin son zamanlarda Rusiyanın sərhəd bölgələrinə, xüsusən də Qara dəniz sahilindəki strateji mövqelərə yönəlmiş hücumları beynəlxalq aləmdə ciddi narahatlığa səbəb olub.
Bu hücumlar Ukraynanın müharibədəki strateji uğurlarını göstərsə də, eyni zamanda, Rusiyanın daha sərt cavablar verməsinə yol açır. Xüsusilə Rusiya prezidenti Vladimir Putin ölkəsinin nüvə silahları istifadəsini şərtləndirən yeni doktrina təsdiqləyib. Bu doktrinaya görə, Rusiya öz milli təhlükəsizliyini qorumaq üçün nüvə silahlarından istifadə etməyi mümkün sayır. Bu vəziyyət isə xüsusilə beynəlxalq aləmdə ciddi narahatlığa yol açıb.
Avropa və ABŞ bazarlarında nüvə təşvişi: İnvestorlar həyəcanda
Avropa bazarları Rusiyanın nüvə doktrinasına dair xəbərlərdən sonra böyük tənəzzüllər yaşamağa başlayıb. Əsas göstəricilər müharibənin genişlənə biləcəyindən və Rusiya ilə beynəlxalq münasibətlərin daha da pisləşməsindən qorxur. Bu günə əsasən, Avropa birjalarında ən böyük enişi yaşayan sektorlardan biri enerji və maliyyə sahələri olub. Bu, investorların geopolitik gərginliklərin qlobal iqtisadiyyatın davamlılığını təhdid etdiyi barədə artan narahatlıqlarını əks etdirir.
ABŞ-ın gələcək ticarət müqavilələri də mənfi zonaya daxil olub, dünya üzrə investorlar daha təhlükəsiz aktivlərə, xüsusən də qızıl və digər qiymətli metal bazarlarına yönəlirlər. Bu cür iqtisadi qeyri-müəyyənlik həmçinin Avropadakı enerji qiymətlərinin artmasına və inflyasiyanın yüksəlməsinə gətirib çıxarır. Avropa İttifaqı və ABŞ Rusiyanın nüvə təhdidlərinə qarşı sərt diplomatik və iqtisadi sanksiyalar tətbiq etməyə çalışır, amma bu, bazarların narahatlığını tamamilə aradan qaldıra bilmir.
Nüvə təhdidi və dünya iqtisadiyyatı
Rusiyanın nüvə silahları istifadəsini şərtləndirməsi yalnız siyasi və hərbi sferada deyil, eyni zamanda qlobal iqtisadiyyatda da uzunmüddətli təsirlər yaratmağa hazırdır. Nüvə silahlarının tətbiqi böyük humanitar və iqtisadi fəlakətlərin başlanğıcı ola bilər. Bu, yalnız Avropa bazarlarını deyil, bütün dünya iqtisadiyyatını, xüsusilə ticarət yollarını və beynəlxalq əməkdaşlıq strukturunu təhdid edir. Həmçinin bu vəziyyət enerji qiymətlərinin daha da qalxmasına, ərzaq təhlükəsizliyinə dair narahatlıqların artmasına və bir çox inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yoxsulluğun güclənməsinə səbəb ola bilər.
Rusiya ilə tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq
Avropanın, ABŞ-ın və dünya birliyinin üzləşdiyi bu narahatlıq dövründə, Rusiya ilə diplomatik əlaqələr çox önəmli rola malikdir. Böyük güclərin müharibə risklərinin qarşısını almaq və daha da böyüməməsi üçün bir araya gəlməsi tələb olunur. Lakin Rusiyanın bu yeni nüvə doktrinası dünya ictimaiyyətinin onu qəbul edib-etməyəcəyinə dair böyük suallar doğurur. Bu vəziyyətdə dünya güclərinin həm güc nümayişinə, həm də diplomatik həll yollarına müraciət etməsi vacibdir.
Rusiyanın nüvə təhdidi və Ukrayna müharibəsi ilə əlaqədar təlaşlar qlobal bazarların qeyri-müəyyənliyə düşməsinə səbəb olub. Bu vəziyyət, xüsusən Avropa və ABŞ iqtisadiyyatlarında ciddi iqtisadi təzyiqlərə yol açır. Bazarlarda yaşanan bu enişlər, iqtisadi tənəzzül ehtimallarını artırır və dünya iqtisadiyyatını yeni böhran dövrünə doğru aparır. Geosiyasi risklər yalnız hərbi təhdidlərlə deyil, həm də ticarət əlaqələrinin pozulması, enerji qiymətlərinin yüksəlməsi və beynəlxalq maliyyə bazarlarında dalğalanmalarla da müşayiət olunur.
Nüvə təhdidinin qlobal iqtisadiyyata təsiri
Bu gün Rusiyanın yeni nüvə doktrinasının açıqlanması, yalnız Avropa səhmlərinin enişinə deyil, həm də dünya iqtisadiyyatının gələcəyinə dair ciddi narahatlıqlara səbəb olub. Bu vəziyyət qlobal bazarlarda qeyri-müəyyənliyi artırır və hər kəsin həyəcanla gözlədiyi bir sülh müqaviləsinin əldə olunmasına olan ehtiyacı daha da vurğulayır. Müharibənin daha da böyüməsi, yalnız hərbi deyil, iqtisadi bir fəlakətə də yol aça bilər.