Amerikada iş bazarı sarsılır: Özəl sektorda iş azalmaları artmaqdadır

ABŞ-da özəl sektorda iş yerlərinin azalması diqqətçəkici templə davam edir. "ADP Research"-in son hesabatına görə, 2025-ci ilin oktyabr ayının 25-də bitən dörd həftə ərzində özəl işəgötürənlər hər həftə orta hesabla 11250 iş yerini ixtisar ediblər. Bu rəqəm ayın ilk yarısına nisbətən iş bazarının sürətlə soyumağa başladığını göstərir. Analitiklər bu azalmanı iqtisadi fəallığın zəifləməsi və istehlak tələbinin sabitləşməsi ilə əlaqələndirirlər.

Dövlətin məlumat boşluğu və artan qeyri-müəyyənlik

Hazırda ABŞ-da ikinci aya keçən hökumətin bağlanması (government shutdown) səbəbindən Əmək Nazirliyinin rəsmi sentyabr ayı məşğulluq göstəriciləri açıqlanmamış qalır. Bu vəziyyət investorları və iqtisadi müşahidəçiləri qeyri-müəyyənlik içində saxlayır. Belə bir şəraitdə özəl qurumların — xüsusən ADP kimi etibarlı mənbələrin — məlumatları daha da önəm qazanır. Lakin bu məlumatlar da artıq iqtisadi yavaşlamanın təkcə rəsmi deyil, real sektor səviyyəsində də hiss olunduğunu göstərir.

İşdən çıxarmalarda 20 illik rekord

Əlavə olaraq, məşhur insan resursları konsaltinq şirkəti Challenger, Gray & Christmas, Inc. ötən həftə açıqladığı hesabatda bildirib ki, oktyabr ayında ABŞ-da işəgötürənlər ümumilikdə 153074 nəfərin işinə son qoyublar. Bu, 2003-cü ildən oktyabr ayları üçün ən yüksək göstəricidir. Şirkətin mütəxəssisləri qeyd edir ki, bu artım texnologiya, maliyyə və istehsal sektorlarında ixtisarların güclənməsi ilə bağlıdır. Bəzi hallarda şirkətlər artıq 2026-cı ilin iqtisadi çətinliklərinə əvvəlcədən hazırlaşmaq məqsədilə struktur dəyişikliklərinə başlayıblar.

İqtisadi zəifləmə, yoxsa tənzimlənmə dövrü?

Bazar müşahidəçiləri arasında fikir ayrılığı qalmaqdadır. Bir tərəf bu göstəriciləri iqtisadi tənəzzülün ilkin mərhələsi kimi dəyərləndirir, digər tərəf isə bunu “normal tənzimlənmə dövrü” kimi görür. Lakin fakt odur ki, işdən çıxarmaların həcmi və tempindəki artım ABŞ iqtisadiyyatının əvvəlki dövrlərdəki güclü artım tempini artıq qoruyub saxlaya bilmədiyini göstərir. Əgər hökumət bağlanması uzanarsa və rəsmi statistik məlumatlar gecikməyə davam edərsə, yaxın aylarda bazar panikası və istehlakçı inamında azalma ehtimalı daha da arta bilər.

ABŞ əmək bazarı üçün sınaq dövrü

2025-ci ilin sonuna doğru ABŞ əmək bazarı bir dönüş nöqtəsinə daxil olub. Özəl sektor ixtisarlar aparır, dövlətin məlumat axını dayanıb və iqtisadi oyunçular növbəti addımlarını təxminlərlə qurmağa məcburdur. Bu mənzərə həm ABŞ daxilində, həm də qlobal bazarlarda risk duyğusunu gücləndirir. Yaxın həftələrdə iqtisadi göstəricilər sabitləşməsə, “zəifləyən iş bazarı” ifadəsi artıq sadəcə xəbər başlığı deyil, real vəziyyətin tərifi olacaq.